Poniżej przedstwiam skrót swojego artykułu z bloga MÓJ PIĘKNY UMYSŁ. Trochę to przydługie, ale ciekawa jestem Waszego zdania.

Zdrowie psychiczne według prof. Kazimierza Dąbrowskiego jest to zdolność do rozwoju wewnętrznego w kierunku wszechstronnego rozumienia, przeżywania, odkrywania i tworzenia coraz wyższej hierarchii rzeczywistości i wartości aż do konkretnego ideału indywidualnego i społecznego poprzez procesy dezintegracji pozytywnej i cząstkowej integracji wtórnej.

Aby zrozumieć teorię dezyntegracji pozytywnej zacznijmy od definicji.
• Integracja jest to scalanie, zespolenie się cech osobowości, tworzenie całości z części, zwarta struktura odpowiadająca harmonii i równowadze wewnętrznej człowieka.
• Dezintegracja to rozpadanie się całości na części składowe, przetwarzanie się jednych struktur osobowości w drugie, rozchwianie, brak harmonii i równowagi wewnętrznej, czemu towarzyszy cierpienie.

Dezintegracja może mieć różny zakres i głębokość aż do tzw. poziomu krytycznego, poza którym nie może już dojść do integracji wtórnej.

Kazimierz Dąbrowski wyróżnia pięć poziomów rozwojowych osobowości ludzkich, odrębnych od faz rozwojowych, zdeterminowanych biologicznie i wspólnych wszystkim ludziom. Będą to:

1. Integracja pierwotna. Poziom najmniej zróżnicowany, brak w nim dynamizmów rozwojowych. Cechuje go zewnętrzność, sztywność, brak związków uczuciowych z innymi ludźmi (ludzie traktowani są jak przedmioty), brak refleksji i konfliktów wewnętrznych, a występują konflikty zewnętrzne z otoczeniem. Zachowanie jest egoistyczne i egocentryczne i ma na celu zaspokajanie własnych, podstawowych potrzeb. Dominuje w nim czynnik dziedziczny. Do tego poziomu należą psychopaci i większość ludzi przeciętnych.

2. Dezintegracja jednopoziomowa i jednokierunkowa. Rozbicie wewnętrzne polega na zabrnięciu w jakiś ślepy zaułek osobowości, zejście na manowce, czemu towarzyszy chaos myśli i uczuć. Pojawia się czynnik drugi – społeczny w postaci związków międzyludzkich czy liczenia się z opinią innych ludzi oraz formy pobudliwości psychicznej psychomotoryczna i zmysłowa, a także pierwsze dynamizmy rozwojowe, jak obok konfliktów zewnętrznych – konflikty wewnętrzne, empatia, identyfikacja, ambiwalencje i ambitendencje. Dominuje relatywizm wartości. Zachowanie może nie mieć żadnej orientacji i jest podatne na zmiany mody, ideologii, przywódców bez zdolności wartościowania. Obejmuje ono wszystko, co nie ukierunkowane, dziwaczne, nie dające się przewidzieć, pozbawione refleksji i zróżnicowania uczuć oraz brak przemiany wewnątrzpsychicznej. Na tym poziomie występują ciężkie nerwice i choroby psychiczne, a także zaburzenia psychosomatyczne, alkoholizm, narkomania itp.

3. Dezintegracja wielopoziomowa spontaniczna. Następuje zróżnicowanie struktur i funkcji psychicznych oraz ich hierachizacja i dążenie do uporządkowania wewnętrznego. Pojawiają się kolejne formy wzmożonej pobudliwości psychicznej, jak wyobrażeniowa, intelektualna i uczuciowa oraz kolejne dynamizmy: hierachizacja, niezadowolenie z siebie, poczucie niższości oraz poczucie wstydu i winy, zaniepokojenie sobą i zdziwienie sobą. Obok czynnika drugiego społecznego zaczyna dominować czynnik trzeci objawiający się pojawieniem się samorealizacji. Człowiek coraz jaśniej zdaje sobie sprawę, jaki jest naprawdę (ja realne), a jaki powinien być (ja idealne) i zaczyna budować ideał swojej osobowości. Przeważają konflikty wewnętrzne nad zewnętrznymi, może wystąpić nieprzystosowanie pozytywne, poświęcenie. Występują głębokie związki uczuciowe, refleksyjność, niepokój egzystencjalny itp.

4. Dezintegracja wielopoziomowa zorganizowana. Na tym poziomie występuje świadome kształtowanie własnej osobowości, wewnętrznie sterowana i determinowana organizacja rozwoju, dążenie do syntezy, harmonii i integracji wewnętrznej. Utrwalają się formy wzmożonej pobudliwości psychicznej i dynamizmy poziomu 3, a także pojawiają się nowe dynamizmy, jak stosunek podmiot – przedmiot w sobie, samoświadomość, samokontrola, samowychowanie, autopsychoterapia, autentyzm, autonomia, odpowiedzialność, przekształcenia wewnątrzpsychiczne dokonujące się w sposób świadomy, a także dążenie do równowagi i integracji wewnętrznej poprzez przekształcenie powinności w rzeczywistość oraz poprzez realizowanie własnego ideału osobowości i urzeczywistnianie ideałów społecznych.

5. Integracja wtórna. Harmonijna jedność osobowości, równowaga i synteza wewnętrzna, dokonująca się poprzez urzeczywistnienie się ideału osobowości, kiedy człowiek rzeczywiście staje się taki, jaki powinien i chciałby być. Brak konfliktów wewnętrznych. Jeśli w procesach dezintentegracyjnych następowały w osobowości zmiany jakościowe, to na poziomie integracji wtórnej występują już tylko zmiany ilościowe.

Rozwój psychiczny człowieka nie przebiega równomiernie. Są w nim okresy wzmożonej intensywności i braku równowagi, a więc dezintegracji w postaci psychonerwic, depresji, postawy twórczej, jak i okresy względnej równowagi, cząstkowej integracji na niskim poziomie, która odpowiada zastojowi psychicznemu. Im bardziej zaawansowany jest rozwój, im wyższy osiąga poziom, tym mniej prawdopodobne staje się zwolnienie jego tempa lub zatrzymanie. Następuje proces przyśpieszenia rozwoju. Jest to jednocześnie proces nieodwracalny – człowiek, który osiągnął wysoki poziom rozwoju, nie może już cofnąć się do niższych poziomów.

Powyższy tekst opracowałam na podstawie książki:  ZDROWIE PSYCHICZNE pod redakcją Kazimierza Dąbrowskiego. PWN. Warszawa 1985.