Wcześniejsze emerytury pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki

Uwaga:
Możesz się ubiegać o świadczenia, jeśli spełniałeś warunki do ich otrzymywania wcześniej, tj. przed wejściem w życie (1 stycznia 1999 r.) nowej ustawy emerytalno-rentowej. Są to: wcześniejsza emerytura dla rodzica opiekującego się dzieckiem niepełnosprawnym, wymagającym stałej opieki (oraz renta uczniowska).

Prawo do takiej emerytury przysługiwało matce, która nie może kontynuować zatrudnienia z powodu stanu zdrowia swojego dziecka - wymagającego bez względu na wiek jej stałej opieki oraz pielęgnacji lub pomocy w czynnościach samoobsługowych - jeżeli spełniała łącznie następujące warunki:

1. Miała 20 lat zatrudnienia (suma okresów składkowych i nieskładkowych, z tym że nieskładkowych lat nie może być więcej niż 1/3 okresów składkowych)

2. Sprawowała osobistą opiekę nad dzieckiem, które zostało zaliczone do I grupy inwalidzkiej - bez względu na przyczynę inwalidztwa - albo do II grupy inwalidzkiej z powodu jednego z następujących stanów fizycznych, psychicznych i psychofizycznych:
• całkowitej dysfunkcji kończyn dolnych lub górnych, niedowładu oraz porażenia uniemożliwiających samodzielne poruszanie się i kontrolowanie czynności fizjologicznych
• umiarkowanego, znacznego i głębokiego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej, uszkodzenia lub choroby centralnego układu nerwowego, uniemożliwiających samodzielność w decyzjach, codziennych czynnościach
• lekkiego upośledzenia umysłowego z towarzyszącymi kalectwami znacznego stopnia w zakresie narządu ruchu, wzroku, słuchu lub innymi przewlekłymi stanami chorobowymi, bardzo poważnie upośledzającymi sprawność organizmu
• innych chorób upośledzających w bardzo poważnym stopniu sprawność organizmu, a ponadto wtedy, gdy inwalidztwo dziecka istnieje od urodzenia lub powstało przed ukończeniem 18. roku życia.

Z uprawnień do wcześniejszej emerytury może skorzystać ojciec (okres zatrudnienia minimum 25 lat), ale dopiero w razie śmierci matki i w innych przypadkach uniemożliwiających jej osobistą opiekę nad dzieckiem.

Wcześniejsze emerytury z tytułu opieki nad niepełnosprawnymi dziećmi zostały zniesione 1 stycznia 1999 r. wraz z wejściem w życie nowego systemu emerytalno-rentowego. Uprawnienia do nich zachowali jedynie, jako prawa nabyte, ci rodzice, którzy spełnili wszystkie wymagane warunki przed 1 stycznia 1999 r., lecz nie zdążyli wystąpić o wcześniejsze emerytury.

Jeżeli zatem jakiś rodzic do 1 stycznia 1999 r. wychowywał dziecko niepełnosprawne (rodzaje niepełnosprawności i rodzaje orzeczeń: patrz wyżej) - i nadal je wychowuje - i miał wówczas wymagany staż pracy (20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn), to może nadal w każdej chwili wystąpić do ZUS o wcześniejszą emeryturę z tytułu opieki. Emerytura taka przysługuje tylko jednemu z rodziców i to pod warunkiem że nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego (OFE - II filar).

Z zasady przynależność do OFE jest nieodwracalna, ale powszechnie wiadomo, że fundusze rozwiązują umowy z rodzicami, dla których możliwość skorzystania z wcześniejszej emerytury z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem została otwarta przez Trybunał Konstytucyjny, już po dacie zamknięcia zgłoszeń do OFE.

Należy wówczas zgłosić się do otwartego funduszu emerytalnego, z którym zawarło się umowę o gromadzenie środków na emeryturę z II filaru. Orzeczenie wobec rodziców, którzy po osiągnięciu przesłanek do otrzymania tego typu emerytury do końca 1998 r. nadal pracowali są często niekorzystne (z powodu niesprawowania osobistej opieki).